عمارت شهرداری تبریز
تکه ای ازمن ،تکه ای اززمین 
مریم سادات موسوی
بنای عمارت شهرداری تبریز یکی از آثار تاریخی و فرهنگی مهم و جاهای دیدنی تبریز محسوب می‌شود که در لیست آثار ملی به ثبت رسیده است. غالب گردشگران و مسافران حین اقامت خود در این شهر بازدید از این عمارت زیبا را در برنامه خود قرار می‌دهند. با ما همراه باشید تا بیشتر درباره این بنای تاریخی مشهور بدانید.
معرفی عمارت شهرداری تبریز
عمارت شهرداری تبریز در زمینی به مساحت ۹۶۰۰ مترمربع و زیربنای ۶۵۰۰ مترمربع در فاصله سال‌های ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰ هجری شمسی در محل گورستان متروکه کوی نوبر (ابتدای محله مقصودیه) و در سه طبقه ساخته شده است. بنای زیبای عمارت دارای برج ساعتی به ارتفاع ۳۰٫۴ متر است که طی ۷۰ سال اخیر بی‌وقفه هر ۱۵ دقیقه یک‌بار آوای گوش‌نواز آن گذشت زمان را به مردم شهر یادآوری کرده است. این بنا در وسط شهر تبریز و در میدانی موسوم به میدان ساعت واقع شده و در حال حاضر تمام امور عمرانی شهر و امور اداری شهرداری تبریز در این تالار و عمارت متمرکز است.
عمارت شهرداری تبریز کجاست؟
عمارت شهرداری تبریز در مرکزی‌ترین نقطه شهر و در میدان شهرداری (ساعت)، تقاطع خیابان امام خمینی و ارتش واقع است.
دسترسی به عمارت شهرداری تبریز
برای دسترسی به این مکان می‌توانید از وسایل حمل‌ونقل عمومی یا خودروی شخصی استفاده کنید. سریع‌ترین راه استفاده از اتوبوس تندرو (BRT) است. اتوبوس تندرو شریعتی — آبرسان نیز شما را به عمارت شهرداری می‌رسانند. در ضمن دو پایانه مهم اتوبوس‌رانی تبریز در نزدیکی این مکان قرار دارند و غالب اتوبوس‌های شهری سرانجام به این پایانه‌ها وارد می‌شوند. همچنین اگر قصد استفاده از مترو را دارید، در ایستگاه میدان ساعت پیاده شوید. تاکسی و خودروی شخصی دیگر گزینه‌ها هستند. در نظر داشته باشید که به‌دلیل کمبود فضای پارک، شاید ناچار شوید ماشین خود را در فاصله دورتری پارک کنید. البته چند پارکینگ عمومی در نزدیکی عمارت وجود دارند که می‌توانید پس از پارک ماشین، پیاده از آن‌ها به کاخ شهرداری برسید.
تاریخچه عمارت شهرداری تبریز
کار احداث عمارت شهرداری تبریز در سال ۱۳۱۴ در زمان صدارت شهردار وقت حاج ارفع‌الملک جلیلی و با نظارت مهندسان آلمانی در محل گورستان مخروبه و متروکه محله نوبر (مقصودیه) آغاز شد. نکته جالب و قابل‌توجه این که شهرداری تبریز نخستین نهاد شهرداری در سطح شهر تبریز است که در اوایل تأسیس با عنوان «بلدیه» شناخته می‌شد.
این بنا به دلیل وجود ساعت در بالاترین نقطه برج در میان مردم به ساختمان ساعت (ساعات قاباغی) نیز شهرت دارد. این میدان به‌عنوان یکی از آثار قدیمی و بنام شهر تبریز به ثبت ملی رسیده است.
معماری عمارت شهرداری تبریز
بنای( U ) نعلی شکل عمارت شهرداری تبریز در سه طبقه با زیربنای ۶۵۰۰ مترمربع احداث و نمای خارجی آن از سنگ تراشیده شده است. نقشه هوایی عمارت شبیه به طرح یک عقاب در حال پرواز است که با نمونه ساختمان‌های کشور آلمان ، قبل از جنگ جهانی دوم مطابقت دارد. دیوارهای این بنا عموما از جنس آجر و ملات ماسه و آهک بوده و نمای آن‌ها در قسمت شمال و شرق ( معابر اصلی شهر ) سنگی و نمای جنوبی و غربی آن ترکیبی از آجر و سنگ است. البته کلیه دیوارها در جهت طولی و عرضی دارای کلاهک آهنی هستند. سنگ‌های حجاری‌شده نما در قاب پنجره‌ها و نیز در قسمت رخ بام از زیباترین موارد تزئینی به کار رفته در معماری این عمارت باشکوه است. این شیوه معماری در سایر بناهای تاریخی شهر تبریز نیز مشهود است. از جمله سایر ویژگی‌های این بنا وجود یک ورودی تشریفاتی در قسمت مشرف به میدان و چندین ورودی متعارف در بخش محوطه است.
نمای زیبا و هماهنگی بسیار خوب برج ساعت در محور اصلی و مرکزی بنا با کل عمارت جز شاخصه‌‌های اصلی این مجموعه محسوب می‌شود. این زیبایی منحصربه‌فرد حتی از فاصله دور نیز نظر رهگذران را به خود جلب می‌کند.
کاربری عمارت شهرداری تبریز
این بنا از ابتدا به‌صورت اداری و با هدف محل استقرار شهرداری تبریز احداث شده و در طول دوره تحولات صورت گرفته در شهر تبریز همواره جایگاه خود را به‌عنوان یکی از ابنیه خوب و زیبای این شهر حفظ کرده است. البته امروزه با تقسیم شهر تبریز به ده منطقه و نیز انتقال اکثر
امور عمرانی و اداری شهرداری به ساختمانی جدید، این عمارت همچنان به عنوان پایگاهی مرکزی برای فعالیت‌های شهرداری محسوب می‌شود. حتی به‌دلیل اهمیت این بنا، شهردار کلان شهر تبریز نیز برخی از ملاقات‌های رسمی، دیپلماتیک را با مقامات عالی رتبه در محل کاخ مذکور انجام می‌دهد. علاوه بر آن، نخستین موزه شهر و شهرداری‌های کشور، شورای اسلامی شهر تبریز در بخشی از ساختمان مذکور مستقر بوده و جلسات رسمی شورا در محل آمفی‌تئاتر موجود در ساختمان تشکیل می‌شود.
موزه شهرداری تبریز
در سال ۱۳۸۶ عمارت شهرداری تبریز، به مناسبت بزرگداشت یکصدمین سال تاسیس اولین انجمن شهر و بلدیه ایران در تبریز، با صرف هزینه‌ای بالغ بر یک میلیارد و صد میلیون ریال به نخستین موزه شهر و شهرداری‌های کشور تبدیل و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. در این موزه، تالارهای مختلفی نظیر تالار دوربین‌های قدیمی، تالار دفاع مقدس، چاپ و نشر، فرش، هنرهای معاصر، خط و خوشنویسی، تالار حکمت و چندین تالار دیگر قرار دارند.
در داخل هر یک از این تالارها یادگارهای ارزشمندی از قبیل اشیا، آثار و اسناد قدیمی مربوط به بلدیه تبریز، هدایای مقام‌ها و شخصیت‌های خارجی به شهرداران، کتب خطی و آثار هنری، اسناد اداری و مالی، جام‌های قهرمانی باشگاه شهرداری تبریز، چینی آلات، سفرنامه‌های نوشته شده درباره تبریز، تجهیزات، امکانات و اسناد مربوطه به شهر نخستین‌ها با همکاری شهرداری تبریز و برخی از شهروندان تبریزی جمع آوری و در معرض دید قرار گرفته‌است.
یکی از مهم‌ترین و بارزش‌ترین این تالارها، تالار فرش است. در این تالار، گنجینه‌ای بی‌نظیر و ارزشمند از فرش‌ها و قالی‌هایی با قدمت ۱۱۰ سال به نمایش گذاشته شده‌اند. ۱۲ تخته فرش موجود در این مجموعه مربوط به فرش‌هایی است که از زمان تاسیس عمارت شهرداری تبریز تا سال ۱۳۲۰ به دستور ارفع‌الملک جلیلی بافته شده و به اتمام رسیده است.
یکی دیگر از تالارهای جالب این موزه، تالار دوربین‌های قدیمی است. در این تالار، تاریخچه و روند تکوین و شکل‌گیری دوربین‌های نسل قدیم در دوران مختلف در معرض دید عموم قرار دارد.
البته در محوطه عمارت شهرداری نیز تعدادی از اتومبیل‌های قدیمی از جمله تاکسی و اولین ماشین آتش‌نشانی تبریز در معرض دید عموم قرار دارند که تماشای آن‌ها خالی از لطف نیست.
نکات بازدید عمارت شهرداری تبریز
عمارت شهرداری تبریز به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی میزبان گردشگران است. در روزهای غیرتعطیل می‌توانید از عمارت شهرداری بازدید کنید.
ساعات بازدید عمارت شهرداری تبریز از ۸ تا ۱۸ است و برای بازدیداز کاخ موزه هزینه بایدپرداخت.