آرامگاه اوحدی مراغه ای
مریم سادات موسوی
تکه ای ازمن ، تکه ای اززمین
شگفتی های آذرآبادگان
دیدنی های آذربایجان شرقی
آذربایجان شرقی از خوش‌آب‌و‌هواترین مناطق شمال غربی کشور ما است که به‌دلیل کوهستان‌های مرتفع و جنگل‌های سرسبزی که دارد از بهترین مقاصد سفر در فصل تابستان به شمار می‌رود. این استان از اصیل‌ترین نواحی ایران نیز هست و آثار برجسته‌ای از تمدن‌های کهن در گوشه و کنار آن به چشم می‌خورد. جاذبه‌های تاریخی و طبیعی قابل‌توجه در آذربایجان شرقی گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به بازدید از این خطه تماشایی ترغیب می‌کنند. گرچه این استان از سردسیرترین نواحی کشور ما به شمار می‌رود، بازدید از شهرها و دیدنی های آن در تمام سال برای مسافران جذاب است.
تلاش می کنیم دراین صفحه ،بخشی ازاین دیدنی هاراحضورتان عرضه کنیم.
آرامگاه اوحدی مراغه ای
آرامگاه شیخ رکن‌الدین مراغه‌ای یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی و آرامگاه‌های موجود در مراغه است که در میان جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی قرار دارد. این آرامگاه در ۳۰ بهمن سال ۱۳۸۶ هجری شمسی با شماره ۲۱۰۸۰ ثبت ملی شد. در کنار آرامگاه، موزه ایلخانیان مراغه قرار دارد که بازدید از آن و آرامگاه می‌تواند برای علاقه‌مندان به تاریخ، ادبیات و شعر، معماری و حتی عرفان جذاب و قابل‌توجه باشد.
آرامگاه اوحدی مراغه‌ای کجاست؟
آرامگاه اوحدی مراغه‌ای یکی از زیباترین و باصفاترین جاهای دیدنی مراغه است که در خیابان دانشسرا قرار دارد.
آدرس: استان آذربایجان شرقی، مراغه، خیابان دانشسرا (شهید مصطفی خمینی)، روبه‌روی بیمارستان سینا
معرفی آرامگاه اوحدی مراغه‌ای
مقبره رکن‌الدین اوحدی، محل دفن رکن‌الدین ابوالحسن مراغی مشهور به اوحدی مراغه‌ای، عارف و شاعر پارسی‌گوی مشهور دوره ایلخانی است که مثنوی معروف جام جم به او تعلق دارد. این آرامگاه در میان باغی سرسبز و زیبا قرار گرفته که بدون شک سبب دلنشین‌شدن فضا و چشم‌انداز آن شده است.
مقبره رکن‌الدین اوحدی در سال ۱۳۵۲ هجری شمسی توسط کمیته‌ای به نام تجدید بنای مقبره اوحدی (جمعی از معماران) مورد بازسازی قرار گرفت. در وسط باغ، گنبد زیبایی از بتن به‌جای آرامگاه قبلی ساخته و سنگ مقبره قبلی به موزه کنار آرامگاه منتقل شد. در حال حاضر مکان مقبره در وسط باغ خودنمایی می‌کند.
آرامگاه اوحدی مراغه‌ای در اجرای ماده یک از قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و نظام اجرایی آن، در ۳۰ بهمن سال ۱۳۸۶ هجری شمسی با شماره ۲۱۰۸۰ ثبت ملی شد. در جوار این آرامگاه، مقبره دیگری متعلق به پیری به نام سرخوش بیگ وجود دارد که هم‌زمان با اوحدی می‌زیست.
معماری آرامگاه اوحدی مراغه‌ای
مقبره اوحدی و موزه آن، سازه‌ای مدرن و بتنی دارد که در فاصله سال‌های ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۷ هجری شمسی به‌وسیله انجمن آثار ملی ایران روی مزار این شاعر شهیر قرن هفتم و هشتم هجری قمری قرار داده شده است. مقبره رکن‌الدین شکلی مربعی دارد و روی یک سکو قرار دارد. سطح مقبره حدود سه پله از سطح باغ بالاتر است و کف آن سنگ‌فرش دارد. محوطه باغ نیز با بلوک‌های سیمانی فرش شده است.
موزه ایلخانیان مراغه
موزه ایلخانیان مراغه در کنار مقبره شیخ اوحدی مراغه‌ای و در محوطه آرامگاه واقع شده است. ساختمان موزه مراغه در سال ۱۳۶۳ هجری شمسی هم‌زمان با تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور به موزه مقدماتی مراغه تبدیل شد. مسوولان در سال ۱۳۷۵ هجری شمسی جهت هدفمندی آثار و به‌لحاظ اهمیت نقشی که این شهر در دوره ایلخانی داشت، این محل را به‌عنوان موزه تخصصی ایلخانیان مراغه افتتاح کردند. موزه ایلخانیان مراغه آثار ارزشمندی از انواع سفال و کاشی، مجموعه کاملی از سکه‌های ایلخانیان و انواع اشیای شیشه‌ای، فلزی و تعدادی نسخ خطی را در خود جای داده است.
علاوه بر آثار منحصربه‌فرد دوره ایلخانی، در سالن دیگر موزه آثاری از پیش از میلاد و دوران ساسانی، اشکانی و همچنین دوران اسلامی مانند صفویه به چشم می‌خورد. کتیبه‌ها و ستون مسجد عهد تیموری شیخ بابا، گلوله توپ افشاریه، آثاری از رصدخانه مراغه و گنبد تاریخی مراغه، مجسمه مادر از دوران پیش از تاریخ، سکه‌های ساسانی و آثار مفرغی اشکانی از جمله باارزش‌ترین آثار این سالن هستند.
مجموعه سکه
سکه‌های موزه ایلخانی مراغه از کامل‌ترین مجموعه مسکوکات دوره ایلخانی کشور محسوب می‌شوند. سکه‌های طلا برای اهداف ویژه، روزهای عید و جشن‌ها ضرب می‌شدند و سکه‌های مسی برای معاملات روزمره رواج داشتند که مراغه، تبریز و سلطانیه از مراکز مهم ضرابخانه‌های حکومتی بودند.
تنوع نقوش سکه‌ها در دوره ایلخانی معرف فرهنگ و تمدن آن عصر بوده و نقوش و مظاهر آیینی ادیان و فرقه‌های مختلف روی آن‌ها، نشانگر تفکر مذهبی مغولان است. بر سکه‌های ایلخانی متونی از آیات قرآنی، لااله‌الاالله، محمد رسول الله، نام خلفای راشدین و در دوره‌ای کوتاه، متن علی ولی الله و نام دوازده امام به خط کوفی و نسخ نقش شده است.
در سمت راست بخش سکه‌ها، قسمت کتابت قرار دارد. در این بخش نمونه‌هایی از قرآن دیده
می‌شود که برای اولین بار ترجمه آن‌ها رایج شده بود. این قرآن‌ها روی کاغذهای وارداتی کشور چین نوشته شدند و تزیینات زرنگار داشتند.
مجموعه سفال
هنر سفالگری دوره ایلخانی را می‌توان عصر طلایی سفالگری دوره اسلامی نامید. از خصوصیات بارز سفالینه این دوره، تنوع ساخت سفال با تکنیک‌های مختلف سفالگری و تنوع تزیینات آن‌ها است. تزیینات سفال‌ها شامل انواع نقوش هندسی، نقوش گیاهی از برگ‌های متراکم اسلیمی و طوماری، نقوش حیوانی مثل غزال دونده، ماهی، اردک و پرنده، نقوش انسانی از مجالس رقص، نوازندگی، شکار و کتیبه‌هایی از اشعار فارسی، ضرب‌المثل‌ها، دعاهای معروف و نقوش ترکیبی است.
از جمله نمونه‌های شاخص این قسمت می‌توان به آثار لعاب‌دار شفاف اشاره کرد که دارای نقوشی چون حیوانی با سر انسان و اعضای چند حیوان بودند؛ نقشی که از نمادهای پیش از اسلام به حساب می‌آمد و در دوره ایلخانی استفاده می‌شد.
بخش شیشه
هنر شیشه‌گری در دوره ایلخانی به‌علت فرار شیشه‌گران به مناطق مصر و سوریه از رونق افتاد. شیشه‌های موزه مراغه از نمونه‌های نادر آن عصر هستند که تزیینات مختلفی دارند.
بخش فلز
در بخش فلز موزه ایلخانیان مراغه نمونه‌های ارزشمندی از هنر فلزکاری دوره ایلخانی شامل انواع ظروف فلزی، پیه‌سوزهای مفرغی و شمعدان‌های برنزی وجود دارد که به روش‌های ریخته‌گری، قلم‌زنی و طلاکوبی ساخته شده‌اند. در تزیینات این آثار استواری و استحکام با پای قوی حیوانات و صعود و روشنایی با شکل پرندگان نشان داده شده است.
رکن‌الدین اوحدی مراغه‌ای
اوحدالدین بن حسین اصفهانی در حدود ۶۷۳ هجری قمری در مراغه به دنیا آمد. از آنجا که تولد و وفات اوحدی در مراغه بود، به مراغه‌ای شهرت یافت. رکن‌الدین اوحدی مراغه‌ای، عارف و شاعر پارسی‌گوی ایرانی بود که در قرن هفتم و هشتم هجری زندگی می‌کرد. رکن‌الدین علاقه زیادی به تصوف و عرفان داشت و از پیروان ابوحامد اوحدالدین احمد کرمانی بود و تخلص خود را از نام وی گرفت. اوحدی هم‌عصر ایلخان مغول، سلطان ابوسعید بود و آرامگاهش در شهر مراغه قرار دارد.
درباره مذهب اوحدی نظرهای متفاوتی مطرح شده است و دراین‌باره نظر مشخصی وجود ندارد که بتوان به آن استناد کرد. تنها در دیوان وی می‌توان اشاراتی مربوط به امامان شیعه را یافت. سعید نفیسی نیز با اشاره وی به خلفای راشدین در اشعارش، او را سنی شافعی مذهب معرفی کرده است.
علاوه بر این، اوحدی شاعر بود و از وی اشعار و آثار بسیاری بر جای مانده است. از آثار وی می‌توان به جام جم اشاره کرد که شامل مثنوی‌هایش است. منطق العشاق که شامل نامه‌های عاشقانه او می‌شود و دیوان، از آثار دیگر او به حساب می‌آیند.
نکات بازدید از آرامگاه اوحدی مراغه‌ای
مقبره از امکانات رفاهی و بهداشتی برخوردار است.
موزه دارای راهنمای تحصیلکرده و حرفه‌ای است که اطلاعات کاملی را در اختیارتان قرار می‌دهد.
خانه لاله ای
خانه لاله‌ای با قدمتی که به اوایل دوره پهلوی بازمی‌گردد، توسط فتح علی اوف بنا شد و امروزه از جاهای دیدنی تبریز به شمار می‌رود. در سال ۱۳۵۰، این بنا را حاج حسین لاله‌ای خریداری کرد و در اوایل دهه هفتاد، خانه به میراث فرهنگی واگذار شد. برای بزرگداشت خدمات مرحوم یحیی ذکا، در زمینه‌ی تاریخ و ایران‌شناسی، مخصوصا پژوهش‌هایی در مورد آذربایجان و تبریز، این خانه را به «دفتر پژوهش‌های تاریخی یحیی ذکا» تبدیل کرده‌اند. وی از پژوهشگران برجسته‌ی معاصر بوده است. همچنین می‌توان او را یکی از بنیان‌گذاران موزه در ایران نامید؛ چراکه نقش بسزایی در برنامه‌ریزی و راه‌اندازی موزه‌های متعددی در تهران و دیگر شهرستان‌ها داشته است. مدارک، اسناد و کتب تاریخی متعلق به مرحوم ذکا را در این خانه به نمایش گذاشته‌اند. این اثر در تاریخ ۲۰ آذر ۱۳۷۹، با شماره‌ی ثبت ۲۹۱۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
